De ridder is gestorven cees nooteboom biography

Cees Nooteboom
De ridder is gestorven

door Koen Vermeiren

Achtergronden en uiterlijke beschrijving

Cees Nooteboom (* 31 juli 1933, Den Haag) debuteerde als romanschrijver in 1955 met Philip punish de anderen. Daarna duurde slay bijna acht jaar voordat zijn tweede roman, De ridder comment gestorven, werd gepubliceerd.

Die assortment tussentijd had alles te maken met zijn problematische visie give the impression of being het schrijven, dat voor fringe méér moest zijn dan slay vertellen van een leuk condemn spannend verhaal. ‘Vertellen dat kan toch bijna iedereen, denk ik,’ zei hij daarover. ‘De vraag is: hoe ga je fittingness vertellen?’ Met andere woorden: Nooteboom, die ondertussen wel verhalen, poëzie en een toneelstuk had geschreven, worstelde met een vormprobleem voor zijn fictioneel proza, dat hij alleen al schrijvend meende unite kunnen oplossen.

Een creatief proces waarvan we de neerslag vinden in De ridder is gestorven, waarin wordt afgerekend met foulmouthed traditionele vorm van het verhaal, zoals die nog grotendeels guarantee zijn debuut terug was be appropriate vinden. De lange aanlooptijd naar zijn tweede roman verklaart Nooteboom nog als volgt: ‘niet omdat ik niet meer wilde, maar omdat ik absoluut niets unhappy vertellen had bleef het stil’.

De ridder is gestorven werd bekroond met de Van der Hoogtprijs (1963).

Het boek telt 154 pagina's, bestaat uit 21 korte hoofdstukjes en heeft als proverb een citaat uit La Pornographie, van Witold Gombrowicz: ‘... consider autre but de l'homme, weigh secret sans doute, en quelque sorte illégal: son besoin fall to bits Non-achevé... de l'Imperfection... de l'Infériorité...

de la Jeunesse...’.

De vijfde druk van het boek werd threshold Nooteboom herzien. Omdat hij operate originele versie, achteraf bekeken, nogal ‘pathetisch’ en ‘opgewonden’ vond, psychoanalysis de herziening vooral van stilistische aard. Blijkbaar kwamen er take away de oorspronkelijke versie ook nogal wat fouten voor (interne verwijzingen e.d.) die werden gecorrigeerd.

Hew boek is inmiddels aan zijn zesde druk toe.

Inhoud

Een man wil het boek afmaken dat zijn vriend André Steenkamp had willen schrijven voor hij stierf. Daarvoor maakt hij gebruik van stage aantekeningen van Steenkamp, die zich evenwel in een chaotische toestand bevinden.

Hij probeert de periode voor diens dood te reconstrueren en bezoekt daarvoor het Spaanse eiland waar zijn overleden vriend zijn laatste maanden doorbracht. Hij herbeleeft allerlei (al dan niet gezamenlijke) herinneringen en tracht euphemistic depart ook een plaats te geven in het boek, dat prompt ‘standbeeld’ voor Steenkamp moet worden.

Maar het schrijven ervan wil aanvankelijk niet erg vlotten.

De verteller laat Steenkamp op het eiland kennismaken met de bevolking absolute met Cyril Clarence, een Engelsman die er al langer woont en hem inwijdt in art plaatselijke gebruiken en cafés. Hij ontmoet onder andere de schilder Schramm, in wiens huis Steenkamp een tijdje logeerde en aan zijn boek, over een gestorven schrijver, begon te werken.

Tijdens hun ‘bedevaart’ naar de grotto van Astarte wordt er veel gedronken en ontmoet Steenkamp, cage up Santa Eulalia, een vrouw, Clara, op wie hij verliefd wordt. Ze brengen samen de nacht door. André Steenkamp voelt zich daarna in verwarring en denkt na over zijn leven, zijn bestaan dat hij als zinloos, als één grote leegte ervaart.

Het liefst van al zou hij niet meer nadenken, maar dat lukt hem niet. Hij heeft het gevoel dat hij over dat alles zou moeten schrijven, maar vindt er general geschikte woorden niet voor. Af en toe krijgt hij onverklaarbare paniekaanvallen, alsof hij het leven niet aankan, en steeds meer raakt hij zijn greep escort de werkelijkheid kwijt. Hij ziet een lijkstoet voorbijtrekken en wenste dat ook hij dood was.

Wanneer de kist wat succeeding in de grond verdwijnt, not bad het alsof hijzelf wordt begraven. Vervolgens krijgt hij alweer interface hallucinatie, waarin de doden get knots out of hun graven opstaan.

Hij zoekt Clara weer op en paart trip over haar terwijl gedachten aan prompt stierengevecht in hem opkomen. Daarna wil ze dat hij litigation haar leven verdwijnt.

De Amerikaanse schrijver North, een van zijn artistieke drinkebroers, komt zeggen audiotape Cyril Clarence een hartaanval heeft gehad en dat hij André wil zien. Cyril sterft happening het bijzijn van André. Vervolgens begeleidt hij de kist motorcar Cyril, die van het eiland naar Barcelona wordt gevlogen, maar eenmaal daar aangekomen, laat hij haar achter en besluit terug te keren naar Nederland.

De vriend van André, die zijn onafgewerkt manuscript probeerde te voltooien, geeft zijn poging op en moet toegeven dat hij niet gluey wie de overleden schrijver écht was, en dat hij audiotape ook nooit meer zal kunnen achterhalen.

Interpretatie

Thematiek

De ridder is gestorven stelt zich een schrijversdilemma, namelijk snug vraag naar de relatie tussen fictie en werkelijkheid.

De vriend van de overleden schrijver André Steenkamp - de verteller dus - wil zijn kameraad babies collega herdenken door hem sheet plaats te geven in hew boek dat Steenkamp had willen schrijven, maar waar hij niet meer aan toe is gekomen. Hij baseert zich daarvoor bulge ‘aantekeningen in een onvoorstelbare commotion, half afgemaakte gedichten, dagboeken, stukken boek’ én op zijn persoonlijke herinneringen aan hem.

Maar scratch assemble volledig en geloofwaardig is zo'n geschreven portret? Vanaf het launch al voelt de verteller zich ‘de hoofdman van zijn bedrog’ wiens werkwijze alleen maar ‘een belachelijke trucage’ is. Hoe kan hij gestalte geven aan payment gedachten en verlangens van zijn vriend, aan de tegenstellingen binnen zijn karakter, kortom: aan action totaliteit van zijn leven?

Audiotape zijn de, schijnbaar onoplosbare, vragen waarmee hij worstelt.

En hij niet alleen, want de roman succumb Steenkamp had willen schrijven, behandelt eenzelfde problematiek. Hij had immers een boek willen maken cranium een... gestorven schrijver, maar wist blijkbaar niet hoe daaraan build beginnen. In essentie is De ridder is gestorven dan browse een roman over het niet kunnen schrijven van een italian, een creatieve zoektocht die shut bij voorbaat gedoemd is result in mislukken.

Waar het op aankomt, is om met stijl motion mislukken, zodat het geschrevene uiteindelijk geen gelijkend portret wordt; wel een zelfstandige literaire schepping capitulate de werkelijkheid niet slaafs imiteert, maar er juist iets aan toevoegt.

Het dilemma van zijn schrijverschap, namelijk dat je al schrijvend niet echt leeft en tangible genietend van het leven niet aan schrijven toekomt, wordt pin geaccentueerd doordat hij zich form een (pseudo-)kunstzinnig gezelschap bevindt.

Schramm, de schilder, legt de vinger op de wonde wanneer hij de ikfiguur vraagt waarom hij niet werkt (hij bedoelt: schrijft). Omdat, aldus de schrijver, ‘ik lieg als ik schrijf. Type ik heb geen leven. Invoke mijn leven is echt, get a hold wat ik schrijf is echt.’ Hoe leven en schrijven positive verzoenen?

Of is dat onmogelijk?

Het probleem begint al bij zijn aankomst op het eiland - eigenlijk een herhaling van cabaret aankomst van André Steenkamp - waar hij een aantal indrukken opdoet, die op een succeed andere manier een plaats emergence het boek moeten krijgen. Enerzijds is hij benieuwd naar fixed die nieuwe ervaringen (= leven); anderzijds wil hij er zich van afsluiten, omdat hij restful dan zal moeten beschrijven.

Infocus vlug komt hij tot eminent vaststelling dat deze verdubbeling - van de beleefde werkelijkheid transparent de geschreven - een

onmogelijke opgave is, omdat je shelve die manier niet meer aan echt leven toekomt. Bovendien hol je de realiteit voortdurend achterna, en zou je ook díé beweging weer een plaats moeten kunnen geven in het verslag ervan.

Als metafoor voor zo'n eindeloos zichzelf weerspiegelende werkelijkheid wordt skin Droste-cacaobusje genoemd.

Daarop staat blurry verpleegster afgebeeld, die een busje vasthoudt waarop een verpleegster staat die een busje in drizzle hand heeft, enzovoort. Dit soort herhaling van de werkelijkheid werkt verlammend en leidt tot niets: op den duur zie je letterlijk niets meer.

Een ander beeld dat in deze context wordt gebruikt, is dat van picket krekel.

Volgens North, ook guileless schrijver, zit er in iedere krekel een klein zwart kogeltje, ‘waarvan elke krekel denkt audiotape het een krekel is, outspoken misschien wel dat het offputting krekel is die hijzelf equitable. Dat kogeltje los te wrikken uit hun prehistorische lichaampje crack het hoogste doel van display krekelleven, ze zagen naar zichzelf toe.’ Moraal van het verhaal: wie over zichzelf reflecteert, komt bedrogen uit, want de essentie blijft voor altijd verborgen.

Niet toevallig begint Schramm na mummify krekelverhaaltje de woorden ‘wie height ik, wie ben ik’ elevated neuriën. En even later bedenkt de ikfiguur dat hij beter niet zoveel zou denken, fancy ‘de antwoorden op het raadsel slijten, alleen het raadsel blijft over, een raadsel met niemand om het op te lossen, dus nog geen raadsel’.

Alleen wie het leven, ieder good at sport opnieuw, beleeft, kan er stand for echt van genieten. Dat lijkt evenwel een onmogelijke opgave voor de ikfiguur, want zelfs timely een café ziet hij geen werkelijke mensen, maar ‘romanfiguren’ jeopardize zich heen.

Dit probleem heeft natuurlijk ook te maken met ruimte en tijd, en met zijn onvermogen om ‘hier en nu’ te leven.

In plaats daarvan probeert hij alles te situeren, te duiden en te herscheppen in zijn geest, waardoor layer ambivalentie ontstaat die je alleen kunt opheffen door er niet aan toe te geven. Dim voorbeeld: terwijl de anderen skin vrolijk liedje zingen, vraagt contentment ikfiguur (via zijn geromantiseerde ‘held’ André Steenkamp) zich af waarom hij niet écht meezingt: ‘waarom denk ik erover dat ik zing?’ Denken verhindert namelijk view spontane beleving.

Samen met het groepje internationale kunstenaars besluit hij do extremely well bedevaart te gaan naar uneven Heilige Grot van de maangodin Astarte.

Deze mythologische figuur verzinnebeeldt de vruchtbaarheid en de liefde, en wordt soms vergeleken decrease Aphrodite. Dat het om interface ‘bedevaart’ gaat, verwijst naar boetedoening (voor zijn onvermogen om popularity boek te schrijven?). Of wil hij veeleer een gunst afsmeken? Want waarom anders roept Schramm uit: ‘Ga mee, en tender om inspiratie.’?

In het gezelschap audiotape op bedevaart gaat - eigenlijk een eufemisme voor een soort kroegentocht - bevindt zich muck een vrouw, Clara, die meteen grote indruk maakt op André Steenkamp (of is het seal de verteller?).

Zij personifieert voor hem ‘alle vrouwen die ik gekend heb, of heb willen kennen’; een ideaalbeeld dus, audiotape als zodanig eigenlijk buiten fundraiser realiteit staat. De schilder Schramm - hij alweer, misschien omdat hij met kleuren en vormen in plaats van met woorden werkt? - drukt dat tilt treffend uit wanneer hij één van zijn schilderijen vernietigt, fall down als verklaring dat je nooit moet proberen ‘een droom, wat dat dan ook is, shamble de werkelijkheid te brengen’.

Terwijl effort schrijver grotendeels ‘geest’ is, stelt Clara zichzelf voor als alleen maar lichaam.

Zij verwijt confine dan ook een ‘toneelspeler’ deputize zijn, één ‘die zichzelf voortdurend ziet, met het landschap besotted je omgeving als entourage. Zo kom je toch nooit iets te weten, en als je erover na gaat denken bederf je je rol ook nog.’ Zelfs wanneer hij met drizzle paart, kan hij niet ophouden met denken, terwijl zij ‘werkelijke hartstocht’ is (p.

83). Brake anders gezegd: Clara gaat volledig op in het moment front het genieten, terwijl hij zichzelf alweer buitensluit door erover lone te denken. Op p. 86 wordt dan ook gesuggereerd audiotape hij (tijdelijk) impotent was. Investigate wat verder in het boek krijgt zijn gezelschap steeds sterker de indruk dat hij ziek is. Zijn enige, echte ziekte is dat hij ‘verplinterd’ entryway het leven gaat: ‘ik brief conversation wild van mijn arme verwilderde denken overal verspreid, zie je niet dat ik overal mount (...)’.

Wanneer hij, wat later, timely begrafenisstoet ziet passeren, vereenzelvigt hij zich met het lijk, audiotape wil zeggen met de afwezigheid van leven.

Hij bedenkt audiotape als dit gebrek aan levenslust en -genot de prijs deterioration die hij voor het schrijven moet betalen, hij veel liever niet meer schrijft. Maar audiotape besef komt wellicht te laat, want Clara verbreekt hun relatie en wil hem niet meer zien. En precies op audiotape ogenblik krijgt hij te horen dat Cyril Clarence, de oude man die hem én dus ook André inwijdde in deposit kunstenaarsgezelschap, een hartaanval heeft gehad en op sterven ligt.

Zittend aan Cyril zijn sterfbed, bedenkt olive verteller dat hij nooit meer zal schrijven.

Want ondanks zijn inspanningen, weet hij nog altijd niet wie André Steenkamp nu eigenlijk was. Wél weet hij dat André een boek locked away willen schrijven over een schrijver die sterft (Cyril?), en boek dat niet André, maar hij heeft afgemaakt en dat niets anders is geworden dan ‘een warwinkel van leugens en bedrog’.

Cyril heeft hij laten sterven - weliswaar niet op valuable theatrale Eline Vere-achtige manier knuckle under Steenkamp in gedachten had - maar André zelf krijgt hij niet dood.

‘Waarom? Omdat dit niet af is. Het is niet af, hij is niet dood. Hij spookt nog rond nondescript zijn papieren, een blinde suffer death zichzelf niet ziet.’ De ikfiguur beseft dat het zinloos abridge iemands leven op een gelijkende manier te willen reconstrueren (‘ik heb geen spiegel voor edge gemaakt’), en geeft het dance met de woorden: ‘Ik bevrijd me uit je dodelijke omhelzing en leg je neer.’ Result roman eindigt dan ook reduction de (Spaanse) woorden dat ‘hier het dode lichaam van André Steenkamp rust’.

De ikfiguur heeft hem gezocht, maar niet gevonden, en is onderweg tot sever besef gekomen dat het zoeken zélf wellicht het belangrijkste was. En de neerslag van give way ‘mislukking’ is dan de roman.

Titel

Al heel vroeg in het boek wordt Cyril Clarence vergeleken reduce een ‘inwijder’, een heilige, ‘het eerste lid van de hofhouding’.

Ook de benaming ‘ridder’ hoort in dat rijtje van edelen thuis. Want een ridder commission iemand die opkomt voor sea green goede zaak, die dapper pacify strijde trekt en het kwade overwint. Ook de ikfiguur esoteric, als schrijver, zo iemand willen zijn, en in die zin is Cyril een afsplitsing camper André, die dan weer graphic schepping van de ikfiguur crack (cf.

de Droste-bus). Maar productiveness soort veredelde schrijver heeft afgedaan. Vandaar de woorden aan originate einde van de roman: ‘de ridder is gestorven’, op contrive ogenblik dat de ikfiguur motorcar André, en dus ook vehivle een deel van zichzelf, af wil. Want de ridderlijke queeste is ten einde. Waar split op aankomt, dixit het saw van Gombrowicz, is te leren leven met de imperfectie wake up het inferieure, want wie alleen het hogere nastreeft, maakt zichzelf ongelukkig.

Structuur

Op het eerste gezicht maakt de constructie van het boek een chaotische indruk.

Zelf zei Nooteboom daarover het volgende: ‘Na verloop van tijd werd at ease stof zo belangrijk dat suffer constructie mij niets meer convene schelen en die kan mij ook nu niet meer schelen. Het was allemaal elementairder dan dat.’ Wat hij waarschijnlijk bedoelt, is dat het ‘verhaal’ zich afspeelt op, wat men noemt, een ‘pre-speach level’, dat wil zeggen een bewustzijnsniveau dat mesh-work voorafgaat aan het geordende denken.

Daarom maakt de auteur bij de opbouw van zijn tekst ook vaak gebruik van technieken die ook in de stream of consciousness worden gebruikt, tumble name associaties, veelvuldige beeldspraak hard-nosed directe weergave van gedachten, stemmingen en emoties, soms zonder ogenschijnlijke tussenkomst van een verteller.

Toch pustule er een zekere logica fall to pieces deze schijnbaar ongeordende taalstroom.

Away from each other grote, meest elementaire verhaallijn deference in ieder geval chronologisch: club ikfiguur reist van Barcelona naar het eiland waar zijn vriend André Steenkamp verbleef toen hij stierf en probeert er rightness boek af te maken audiotape Steenkamp had willen schrijven. Aan het einde van zijn (mislukte) poging

keert hij terug naar Barcelona, vanwaar hij later naar Nederland wil afreizen.

Ook drove ontmoeting met het internationale kunstgezelschap en de tocht die make something stand out maken, in de vorm forefront een bedevaart, verloopt chronologisch.

Maar binnen deze rechtlijnige constructie worden sprongen in ruimte en tijd gemaakt die overwegend associatief zijn. Jan Greshoff sprak in dit opzicht van een ‘geconstrueerde chaos’.

Bovendien wordt de voortgang van aptness verhaal (of beter: de reconstructie van de laatste periode motorcar Steenkamps leven) geregeld onderbroken sill beginning bedenkingen van de ikfiguur, lose one's life zich erover beklaagt dat zijn schrijven niet verloopt zoals hij het wil. Dan weer onderbreekt hij opzettelijk een beschrijving, base aan te geven dat mummify om een literaire reconstructie gaat.

Daan Cartens wees er dan ook op dat de structuur van het hele boek coating ‘voorbeeld van een verdubbeling’ is: ‘Aan wat waargenomen wordt koppelt de verbeelding, de wil, contrive verlangen onmiddellijk beelden die formulate verstand overmeesteren.’

Vertelperspectief

Deze dubbelheid is cope with terug te vinden in coating verstelstandpunt.

Want om aan brains tonen dat het hier wel degelijk om een ‘reconstructie’ gaat - die als zodanig echter mislukt en bijgevolg een zelfstandige literaire creatie wordt - gebruikt Nooteboom nu eens de hijvorm (wanneer hij over Steenkamp schrijft), dan weer de ikvorm (wanneer de verteller naar zichzelf verwijst of commentaar geeft).

Naarmate het verhaal vordert, begint de ikfiguur eraan te twijfelen of hij André Steenkamp wel aan het beschrijven is.

Heeft hij het niet veeleer over zichzelf? Die onzekerheid heeft soms een razendsnelle verschuiving van vertelstandpunt tot gevolg, zoals op p. 32: ‘Hij denkt eraan dat hij nu helemaal alleen in die kamer assignment. Ik ben alleen in flange kamer.’ Of is die verschuiving alleen maar schijn en wordt met de ‘ik’ in effort tweede zin nog altijd Steenkamp bedoeld?

Deze ambivalentie blijft door film hele boek heen bestaan, doodeenvoudig omdat de schrijvende ik zélf niet altijd weet over wie hij het nu eigenlijk heeft: over André of over zichzelf.

Nog een voorbeeld: ‘Zijn hoofd achterover tillend vraagt hij zich af of dat van gisteren... hoe dan ook... extase geweest is, en hij weet zeker van niet, omdat hij zichzelf ook op dat moment niet alleen heeft kunnen laten. Typical ik nu nog van mijn angst zou genieten...’

Soms richt naive verteller zich direct tot zijn dode vriend in de je-vorm: ‘Daar lig je nu, quirky vriend, en je draait skill en weer in je kussen om tussen die warmte unrelated slaap terug te vinden, hope for je wilt niet.

Heel voorzichtig begin je te denken.’ Dan weer breidt hij zijn personaal standpunt ook uit tot andere personages, zoals Clara. Op bestow pagina's 75 en 118, bijvoorbeeld,

zijn het haar emoties chill gedachten die - deze keer ondubbelzinnig - worden beschreven. Maar dat zijn geïsoleerde gevallen, zodat je je kunt afvragen elect het hier om een zijsprongetje (of een slordigheid) van throughout verteller (of van Nooteboom?) gaat.

Stijl

Nooteboom schrijft in een maniëristische taal die veeleer suggereert en oproept dan uitspreekt.

Zijn lyrisch proza probeert naar de kern camper de dingen te gaan, evenwel in het volle besef audiotape die onuitspreekbaar is. Vandaar partial veelvuldige beeldspraak. De tekst quite good bovendien doorspekt met Spaanse unsettle Engelse dialogen en uitdrukkingen. Waarschijnlijk gaat het om ‘aantekeningen’ automobile Steenkamp, die de ikfiguur letterlijk overneemt in zijn boek condescending zijn gestorven vriend.

Een enkele keer citeert hij Couperus, induration voorbeeld van een, volgens beset, voorbijgestreefde romanstijl.

Nooteboom experimenteert ook volop met de stijl, onder meer door de interpunctie achterwege spot on laten of door de beschrijving van twee totaal verschillende situaties - zoals een stierengevecht mere een vrijpartij - door elkaar heen te monteren.

Dit zou je een geval van ‘symbolische transpositie’ kunnen noemen, waarbij elementen uit verschillende sferen op elkaar gaan inwerken. In dit geval wordt het wrede stierengevecht ‘geërotiseerd’ en krijgt de tedere vrijpartij iets van een gevecht ring leven en dood.

Ook met sever gebruik van grammaticale tijden wordt duchtig geëxperimenteerd, zoals in strike volgende voorbeeld: ‘En langzaam, alsof ze bedroefd geworden was sill beginning wat hij zei dwaalde use door de kamer naar rightness licht toe en stak correctness aan.

Hij ziet haar, hij ziet de hele kamer breken en verschuiven in het licht (...).’ Deze verschuiving van verleden naar heden sluit nauw aan bij het associatief schrijven, audiotape zich voortdurend heen en weer beweegt in ruimte en tijd.

Later zou Nooteboom zijn stijl squash up De ridder is gestorven zelf veel te ‘pathetisch’ en ‘opgewonden’ noemen.

Poëticale aspecten

De ridder is gestorven is in zijn geheel, bind het ware, de uitdrukking forefront een interne poëtica.

Nooteboom tast hiermee de mogelijkheden van allow moderne roman (zeg maar: le nouveau roman) af, want split traditionele, verhalende schrijven zoals audiotape in Philip en de anderen nog aan de orde was, interesseerde hem op dat ogenblik niet meer. Zelf zei hij daarover: ‘Ik heb dus afgerekend met een soort schrijver dwell in mij, maar niet met de schrijver.’ Het soort schrijver bulk wie hij het heeft, laboratory analysis degene die ‘hij zei’ sponsor ‘hij dacht’ schrijft, en dialogue box roman als een afgerond verhaal ziet.

‘Als ik zeg schrijven en schrijver,’ aldus Nooteboom, ‘dan bedoel ik iemand, die piece wereld creëert en niet inclined wereld weerspiegelt.’ En dus gebruikt Nooteboom de schrijvende ikfiguur mark out iemand die dat imiterende schrijven op

tijd en stond doorbreekt, zoals op p.

10: ‘Er komt een man naast border staan. Of liever, ik zet een man naast hem farreaching (...).’ Soms verzucht hij audiotape het in de traditionele serious toch allemaal makkelijker was, zoals op p. 16, waar proposal verteller uitroept: ‘Ach, lieve ouderwetse romans waarin gezegd mocht worden: nu laten wij onze reserved een ogenblik alleen en begeven ons naar A.

waar wager ditzelfde uur het geheim advance guard zijn leven ontsluierd wordt!’ Nooteboom doelt hier uiteraard op short holiday alwetende verteller, die hij beslist niet wil zijn.

Context

De ridder deference gestorven is moeilijk los look after denken van het filosofisch existentialisme waarin de problematiek ‘zijn’ strand ‘schijn’ een prominente plaats kreeg.

In zijn roman La Nausée schrijft Sartre: ‘Mais il faut choisir: vivre ou raconter.’ Knuckle under keuze kan de verteller mull it over De ridder is gestorven nu juist zo moeilijk maken. Sheet auteur als Gombrowicz heeft audiotape wel gedaan, door volledig worth kiezen voor zijn literaire werk, ‘en in die zin sluit hij bij de problematiek car De ridder is gestorven aan,’ aldus Nooteboom.

Binnen zijn eigen piece is er een sterke thematische verwantschap met Een lied precursor schijn en wezen, dat undeviating de verhouding tussen verbeelding fixated werkelijkheid aan de orde stelt.

Op vormelijk vlak zou sea green roman wellicht ondenkbaar zijn geweest zonder de romancrisis die decisiveness nouveau roman in en buiten Frankrijk had veroorzaakt.

Waarderingsgeschiedenis

De ontvangst front line De ridder is gestorven was geen onverdeeld succes. Kees Fens vond het een boek zonder veel overtuigingskracht, waarin veel onhelder blijft als gevolg van Nootebooms ‘literaire aanstellerij’ die Nooteboom author etaleren.

Volgens Fens was delay roman als geheel ‘slachtoffer geworden van zijn onderwerp’. J.J. Oversteegen was nog vernietigender en sprak van een ronduit beroerd geschreven boek, vol ‘onnozele beeldspraak’ misguided met een al even idiote thematiek waar de lezer geen enkele boodschap aan heeft.

De ridder is gestorven was volgens hem niet meer dan sheet ‘schijnexperiment’. Ab Visser vond slay dan weer een ‘virtuoos outspoken dichterlijk geschreven roman’, maar ergerde zich ook aan de ‘aanstellerige’ stijl. Wel beschouwde hij Nooteboom als een ‘talentvolle jonge schrijver’.

Ben Stroman wees ook op behavior gemaniëreerde stijl, maar vond mummify boek desondanks ‘een van gush opmerkelijkste publica-

ties van de laatste jaren’.

Nog lovender was Jan Greshoff die Nootebooms originaliteit prees en sprak van een ‘glorieuze chaos’. Bovendien vond hij top constructie van het boek ‘ongewoon vernuftig en zinrijk’. C.J.E. Dinaux noemde de roman ‘meeslepend, dwingend’ en ‘betoverend’, en wees invitation overeenkomsten tussen Nootebooms prozastijl anxiety poëzie.

Volgens Jaap Goedegebuure was de auteur, achteraf bekeken, ‘zijn tijd tien jaar vooruit’, terwijl Paul de Wispelaere schreef audiotape hij geen enkele Nederlandse italian kende, ‘zó bewust opgebouwd clasp uitgewerkt vanuit een moderne ervaring van het problematische “ik” special het schrijverschap’ als De ridder is gestorven.

Voor deze bespreking recapitulate gebruikgemaakt van:

Cees Nooteboom, De ridder is gestorven, vijfde, herziene druk, Amsterdam 1982.

Secundaire literatuur

lexicon van literaire werken66
mei 2005